Η πλάνη των αισθήσεων και η πραγματικότητα

 Πηγή: https://braining.gr/blog/η-πλάνη-των-αισθήσεων-και-η-πραγματικότητα.html

Ένα ερώτημα που βασάνιζε τον άνθρωπο υπήρξε το αν «είναι πραγ­ματικότητα ό,τι αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις μας» ή μήπως αποτελεί ένα «matrix», ένα «δημιούργημα του μυαλού μας».Ο Ηράκλειτος, πίστευε οτι ο άνθρωπος διαθέτει 2 όργανα για τη γνώση της αλήθειας. Την αίσθηση και τον λόγο. Απο αυτά, τη μεν αίσθηση η θεωρούσε απατηλή, δέχεται δε σαν κριτήριο τον λόγο. Για τον Παρμενίδη, η φιλοσοφία ειναι δυτή. Η μία μορφή της είναι σύμφωνη με την αλήθεια, ενώ η άλλη κατα εικασία. Καθόρισε δε τον λόγο σαν κριτήριο, διότι οι αισθήσεις δεν είναι ακριβής. Για τον Δημόκριτο, υπάρχουν δύο μορφές γνώσης, μία γνήσια και μία νόθα. Στη νόθα ανήκουν όλα τα παρακάτω, η όραση, η ακοή, η οσμή, η γεύση, η αφή. Η άλλη μορφή γνώσης είναι γνήσια, που είναι ξέχωρη από αυτή Ενώ ο Πλατων συλλογιζόταν... αφού λοιπόν φτιάχτηκε έτσι το σύμπαν, καταλαβαίνουμε οτι φτιάχτηκε σύμφωνα με το αμετάβλητο πρότυπο που γίνεται αντιληπτό μόνο απο την σκέψη και τη λογική. Αφού επομένως δεχόμαστε όλα αυτά, τότε αναγκαστηκά αυτός ο κόσμος πρέπει να είναι εικόνα κάποιού άλλου πραγματικού κόσμου.

H πλάνη βρίσκετε στη σκέψη (στη νοοτροπία) διότι η σκέψη επεξεργάζεται τις εντυπώσεις, τις πληροφορίες που εισέρχονται στον ψυχισμό μας μέσο των αισθήσεων.

Όπως αναφέρει ο Σέξτος, ο Δημόκριτος σε αυτό το ερώτημα έδωσε μια σαφή απάντηση (Δημόκριτος, απόσπ. ιι, Σέξτος, Προς Μαθημα­τικούς VII, 138)…

«Αλλά στους Κανόνες λέγει (ο Δημόκριτος) ότι υπάρχουν δύο είδη γνώσης, η μία μέσω των αισθήσεων και η άλλη μέσω της διάνοιας. Από αυτές, εκείνη που αποκτάται μέσω της διάνοιας την αποκαλεί γνήσια, αποδίδοντάς της αξιοπιστία για την εκφορά σωστής κρίσης, ενώ εκείνη που αποκτάται μέσω των αισθήσεων την ονομάζει νόθα, μην αναγνωρίζοντάς της το αλάθητο για τη διάγνωση του αληθινού. Λέγει κατά λέξη, «υπάρχουν δύο μορφές γνώσης, μία γνήσια και μία νόθα. Στη νόθα ανήκουν όλα τα παρακάτω, η όραση, η ακοή, η οσμή, η γεύση, η αφή. Η άλλη μορφή γνώσης είναι γνήσια, που είναι ξέχωρη από αυτή».
Ας δούμε την άποψη της επιστήμης πάνω σε αυτό το θέμα μέσω του φαινομένου της συναισθησίας.

Όπως έχει διαπιστωθεί, υπάρχουν άνθρωποι που παρουσιάζουν την ιδιότητα να μπλέκουν μεταξύ τους τις αισθήσεις τους. Με τον τρόπο αυτό, οι άνθρωποι αυτοί μπορούν να ακούνε τις γεύσεις ή να βλέπουν χρώματα και σχήματα όταν ακούνε ήχους ή και το αντίστροφο. Η κα­τάσταση αυτή ονομάζεται «συναισθησία». Το ότι τα ερεθίσματα, τα οποία δέχεται το μάτι μας, μπορούμε να τα σχηματοποιήσουμε ως ήχους και τα ερεθίσματα που δέχονται τα αφτιά μας ως χρώματα και σχήματα, μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι «οι εντυπώσεις των αισθήσεων, άρα και ο κόσμος πσν αντιλαμβα­νόμαστε, είναι αποτέλεσμα της δομής τον εγκεφάλου μας και όχι μια αντικειμενική πραγματικότητα».

Ένα δεύτερο πολύ ενδιαφέρον φαινόμενο είναι το φαινόμενο του «ενεργειακού κατωφλίου». Για κάθε άνθρωπο, αν το ενεργειακό ερέθισμα που προσλαμβάνει από ένα αισθητήριο όργανο δεν ξεπερνά ένα συγκεκριμένο ελάχιστο ποσό ενέργειας, τότε το αισθητήριο όργανο δεν μπορεί να δημιουρ­γήσει ένα ενεργειακό σήμα. Ως εκ τούτου, ο εγκέφαλος δεν δέχεται κανένα σήμα και αγνοεί ως μη υπάρχον το ποσόν αυτό της ενέργειας. Ομοίως, όσο και αν τα εξωτερικά ενεργειακά ερεθίσματα ξεπερνάνε το ενεργειακό κατώφλι, προκαλούν ακριβώς το ίδιο αισθητηριακό αποτέλεσμα.. Αυτό σημαίνει ότι ανεξάρτητα από τη διαφορά των εξω­τερικών ερεθισμάτων σε ένταση ή χρόνο, το εύρος, καθώς και η διάρ­κεια του τελικού αποτελέσματος είναι παραμένει πάντα το ίδιο. Αυτό σημαίνει ότι οσοδήποτε μεγάλο και αν είναι το ποσόν της ενέργειας που δέχεται ένα αισθητήριο όργανο μας, δεν μπορεί να δει «ποσο­τικά» περισσότερα γεγονότα. Το μόνο που διαφοροποιήται είανι η ποιότητα των γεγονότων.

Ενδιαφέρον είναι να αναφερθεί ότι το ενεργειακό κατώφλι δεν είναι το ίδιο για όλους τους ανθρώπους, με αποτέλεσμα κάθε ένας να αντι­λαμβάνεται ελαφρώς διαφορετικά τα διάφορα γεγονότα.Δεχόμενοι όμως ότι η ανθρώπινη βιολογία, μέσω των νευρώνων, δεν μεταφέρει στον εγκέφαλο ενεργειακά σήματα μικρότερης ενέργειας από μια ελάχιστη, σημαίνει ότι δεν γίνονται αντιληπτά από εμάς πολλά γεγονότα του εξωτερικού κόσμου. Όμως και η αίσθηση της αφής δημιουργείται στον εγκέφαλο μας.

Όπως γνωρίζουμε, τα τελευταία δομικά υλικά του χεριού απέχουν αναλογικά πολύ μεγάλες αποστάσεις από το αντικείμενο που νομί­ζουμε ότι ακουμπάμε. Μεταξύ των δομικών υλικών του χεριού και του αντικειμένου αναπτύσσονται απωθητικές δυνάμεις, δηλαδή ενέργεια (σήματα). Η ενέργεια αυτή μεταφέρεται από τους νευρώνες σε συγ­κεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου η οποία δημιουργεί την αίσθηση της Αφής. Όπως αναφέρει και ο Τσαρλς Μιούζες στο βιβλίο του «Συνείδηση και πραγματικότητα»:

«… όλα τα αντικείμενα που μπορούμε να παρατηρήσουμε είναι τρισ­διάστατες εικόνες που σχηματίζονται από κύματα στάσιμα ή κινού­μενα κάτω από την επίδραση ηλεκτρομαγνητικών και πυρηνικών διαδικασιών. Όλα τα αντικείμενα του κόσμου είναι τρισδιάστατες ει­κόνες που σχηματίζονται με ηλεκτρομαγνητικό τρόπο, εικόνες ενός υπερολογράμματος αν το θέλετε». Όμως, για την πλάνη των αισθήσεων παίρνει θέση και η Θεωρία της Σχετικότητας. Ας δούμε κάπως καλύτερα αυτή τη θέση.Όπως γνωρίζουμε μέσω της επιστήμης της νευροφυσιολογίας, «μορ­φές και σχήματα τα οποία εξελίσσονται σε χώρους περισσοτέρων των τριών διαστάσεων, ακόμα και αν περιγράφονται από την Ευκλείδεια Γεωμετρία, δεν είναι δυνατόν να γίνουν αντιληπτά από τις ανθρώπι­νες αισθήσεις. Όμως, σύμφωνα με τη Θεωρία της Σχετικότητας, το Σύμπαν μας είναι τεσσάρων διαστάσεων και δεν περιγράφεται από την Ευκλείδεια γεωμετρία. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα έπρεπε να αντι­λαμβανόμαστε τίποτα μέσα σε αυτό.

Τι είναι λοιπόν αυτό που αντι­λαμβανόμαστε μέσω των αισθήσεών μας σαν πραγματικότητα; Σύμφωνα με τη Θεωρία της Σχετικότητας, η αισθητή συμπαντική πραγματικότητα δεν είναι τίποτα άλλο, παρά «η προβολή (το είδωλο, το καθρέφτισμα) όσων υπάρχουν στο πραγματικό τετραδιάστατο μη Ευκλείδειο και αθέατο Σύμπαν πάνω σε έναν ψεύτικο τρισδιάστατο και Ευκλείδειο χώρο που φτιάχνουν πλαστά οι αισθήσεις μας». Το χώρο αυτό η θεωρία της Σχετικότητας ονομάζει χώρο Minkowski. Τα παράδοξα φαινόμενα της θεωρίας της Σχετικότητας (διαστολές και συστολές του χρόνου, του μήκους, της μάζας κ,λπ.), καθώς και όλες οι περίεργες μετρήσεις, δεν γίνονται μέσα στο πραγματικό Σύμ­παν, άρα δεν το περιγράφουν. Τα σχετικιστικά γεγονότα, οι μορφές και τα σχήματα του κόσμου που μας περιβάλλει, είναι οι προβολές του, οι παραμορφωμένες εικόνες του, πάνω σε έναν ψεύτικο ευκλεί­δειο χώρο που κατασκευάζει η φυσιολογία μας μέσω του εγκεφάλου μας.

Ας δούμε όμως και ένα άλλο παράδοξο γεγονός, το οποίο μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το ορατό Σύμπαν δεν αποτελεί παρά μια ψευδή εικόνα μιας άλλης μη αισθητής πραγματικότητας. Επειδή η ταχύτητα του φωτός είναι πεπερασμένη, η ακτινοβολία, άρα και οι εικόνες, των μακρινών γαλαξιών ταξιδεύουν για εκατομμύρια ή και δισεκατομμύρια χρόνια για να φτάσουν μέχρι τον παρατηρητή. Αυτό σημαίνει ότι τη στιγμή που βλέπουμε ένα μακρινό γαλαξία, αυτός μπορεί να έχει καταστραφεί. Όπως γίνεται φανερό, λόγω αυτού του γεγονότος, μέσω των αισθήσεων και των επιστημονικών οργάνων μα, δεν μελετάμε τους γαλαξίες όπως είναι τώρα, αλλά τις παρελθοντικές εικόνες τους. Το Σύμπαν των παρατηρήσεών μας δεν είναι το πραγματικό τωρινό Σύμπαν, αλλά αποτελεί μία εικόνα του παρελθόντος του.”

Μιας άλλης ποιότητας αντίληψη

Το ότι αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο όπως τον αντιλαμβανόμαστε, είναι όπως είπαμε μια ιδιομορφία των αισθήσεων μας. Αυτό το συμπαντικό πύκνωμα το οποίο λέμε άνθρωπο έχει διαμορφώσει έτσι τα αισθητήρια όργανά του ώστε να κάνει εύκολη και όμορφη τη ζωή του. Ο κόσμος είναι έτσι γιατί είμαστε κατασκευασμένοι, αλλά και κοινωνικά εκπαιδευμένοι, ώστε να τον αντιλαμβανόμαστε με αυτό τον τρόπο.

Όλες οι προηγούμενες επιστημονικές απόψεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η σύγχρονες απόψεις των Θετικών Επιστημών έχουν διεμβολίσει δραματικά περιοχές σκέψεις που παραδοσιακά ανήκαν στη μεταφυσική ή στην παραδοσιακή θεολογική αναζήτηση. Παρόλα αυτά το βέβαιο είναι ότι και σε αυτές τις περιπτώσεις η φυσική διερεύνηση εξακολουθεί να κρατάει όλο το θετικό χαρακτήρα της και να είναι αποδεικτική. Για το λόγο αυτό, όπως λέγεται χαριτολογώντας από τους φυσικούς, «η κβαντική φυσική είναι η θεολογία του μέλλοντος».
Ο προηγούμενος αστεϊσμός σημαίνει ότι θα αποδειχθούν με τέτοιο τρόπο θεολογικές ή φιλοσοφικές ιδέες ώστε δεν θα εντάσσονται πλέον στην δικαιοδοσία της θεολογίας, τη φιλοσοφίας ή της μεταφυσικής, αλλά της σύγχρονης Φυσικής και Αστροφυσικής. Πότε όμως θα γίνει κτήμα όλης της κοινωνίας αυτή η υπέροχη γνώση του μέλλοντος;

Ο μεγάλος Φυσικός και στοχαστής Μαξ Πλανκ ανέφερε σκωπτικά: «Καμιά νέα επιστημονική θεωρία δεν θριάμβευσε επειδή κατάφερε να πείσει τους αντιπάλους της κάνοντάς τους να δουν το φως της αλήθειας, αλλά μάλλον γιατί αυτοί που ήταν εναντίον της κάποια στιγμή πέθαναν, και μια γενιά, περισσότερο εξοικειωμένη μαζί της μεγάλωσε και πήρε τα ηνία»

Η νέα αυτή εικόνα της συμπαντικής πραγματικότητας δημιουργεί νέα πολιτισμικά δεδομένα. Η συνειδητοποίηση της ψευδαίσθησης των εικόνων των ανθρώπινων αισθήσεων μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο σε καινούργια μονοπάτια σκέψης και συνειδητότητας. Στην γνώση ότι δεν υπάρχουν ποτέ άνθρωποι απομονωμένοι. Δεν τους χωρίζει κενό. Τους συνδέει φως, ακτινοβολία. Είναι πυκνώματα του ίδιου υλικού και πάντοτε επικοινωνούν μεταξύ τους.

Μέσω αυτής της φυσικής γνώσης μπορούμε να κατανοήσουμε ότι αν νοιώθουμε ψυχικά μόνοι είναι γιατί δεν κατανοούμε τη συνέχεια των πάντων μέσα στο Σύμπαν, δεν την αισθανόμαστε, δεν έχουμε αυξήσει την ευαισθησία των αισθήσεων μας σε τέτοιο επίπεδο ώστε να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είμαστε μόνοι.

Η μοναξιά είναι προσωπικό μας πρόβλημα, δεν είναι πρόβλημα της φύσης. Η φύση δε μας γέννησε μόνους, γίναμε μόνοι. Βιώνουμε τη μοναξιά που είναι αποτέλεσμα των δικών μας πράξεων, της δικής μας αντίληψης, της δικής μας άγνοιας. Η προσφορά αυτής της αλήθειας αποτελεί ένα σπάνιο δώρο από μέρους της επιστήμης στην κοινωνία του μέλλοντος;